Kimyager Kenan YILDIZ
Asbest sodyum ,demir, magnezyum, kalsiyum içeren lifli silikat mineralleri için genel bir terimdir.Doğal olarak oluşan inorganik lifli yapılardadır.
Bunlar iki ana gruba ayrılabilir: serpantin (örn. Krizotil) ve amfibol (örn., amosite, krosidolit,aktinolit,antofilit ve tremolit).[3] Gıda maddeleri muhtemelen toprak parçacıkları, toz veya kir içeren gıdalar asbest lifleri içerir; kaba tahminler gıdalarda asbest alımının içme suyundakine göre daha önemlidir bildirilmiştir [3] .Asbest genel olarak suda çözünmez.Krokodolit (mavi asbest) lifi dışındaki asbest çeşitleri ışığı geçirdiklerinden su içinde görünmezler. Barajlardaki su içerisine asbest genellikle baraj havzasının jeolojik yapısından yada nehir ve yağmur sularının taşıdığı miller ile karışır .Iyi filtreleme sistemine sahip su sistemlerinde ve ters osmoz yapan sistemlerde suya karışan asbest lifleri olabildiğince düşük konsantrasyonlardadır. Su filtre edilse de suyun taşındığı borular asbest ihtiva ettiğinde asbest açısından sorun devam edecektir.Asbestli su boruları genellikle mavi asbest ve krizotil (beyaz asbest) asbestten imal edilmişlerdir. Bir cok bilim adamına göre mavi asbest en tehlikeli asbest tipi olarak kabul edilir .Suyun asitlik derecesine göre (asitlik arttıkça çözünme artar) esnek lifli olan beyaz asbest lifleri hidroksil dış tabakası nedeniyle , krizotil asbest asit tarafından kolayca saldırıya uğrar ve sonuçta magnezyum bileşenini tamamen çözerek esasen lifli fakat kırılgan bir silika yapısı bırakır. Benzer şekilde, alkalin yüzeyi nedeniyle, krizotil, aşırı alkali konsantrasyonları ve yüksek sıcaklıklar haricinde kostik tarafından kolayca saldırıya uğramaz.Yani su asidikse krizotil asbest lifleri esnek yapılarını kaybediyor daha kırılgan amfibol grubu asbest gibi davranıyorlar (amfibol asbete dönüşmüyor).Su icerisinde ki asbest konsantrasyonu milyon lif mertebelerine kadar ulaşabilmektedir.Asbest lif sayıları ulaşılamaz gibi gelebilir aşağıdaki videoyu izlediğinizde milyon lif kavramının ulaşılamaz olmadığını göreceksiniz. Saç teli kalınlığı 60 -100 mikron arasinda değişir , videomuzda [2] saç teli çapı kadar bir alan inceleniyor ve sadece 3000 büyütmede bile milyona yakın lif gözlemleniyor.Asbest içeren su icme suyu ve yemeklerde kullanıldiginda sindirim sistemine girer.Her ne kadar sindirim sisteminde hastalık yaptığına dair kesin kanıt olmasa da yapmadığına dair de kanıt yoktur.Ratlar üzerinde yapılan çalışmada ağız yoluyla ratlara verilen asbestin maligniteye yol açacak şekilde gastrik mukozada patolojik değişikliklere sebep olduğu gösterilmiştir. Ayrıca dalakta görülen asbest cisimcikleri ve patolojik değişiklikler retiküloendotelyal sistemin de sürece katıldığını düşündürmüştür. [3].Asbestli su ile yıkanan çamaşırlar, yüzeylerde su buharlastiginda gözle görülmeyen milyonlarca lifi soluma ihtimali ile karşı karşıya kalabiliriz. Sonuç olarak içme sularımızda asbest olması cok ciddi bir halk sağlığı sorunudur.
Yararlanılan Kaynaklar:
1-Asbestos in Drinking-water Background document for development of WHO Guidelines for Drinking-water Quality
2-Youtube vonka asbest kanalı.Asbestos SEM TEST Vonka videosu
3-Enteral Yolla Verilen Krizotil Asbestin Ratların Mide Mukozasına Etkileri (Adnan Hasanoglu, Erkut Bayram, Funda Demırag. Enterally Taken Chrysotile Asbestos Affects Gastric Mucosa of Rats. . 2007; 1(1): 1-6)
Bir yanıt bırakın